Οδός κεντρικής πλατείας, αριθμός ελευθέρας βουλήσεως.

Γεια σας! 

 

Με λένε Αρθούρο και μένω στην Αθήνα.

Η Αθήνα είναι μια όμορφη και μεγάλη πόλη.

Το σαββατοκύριακο που έχω ελεύθερο χρόνο, παίρνω το ποδήλατο μου και κατεβαίνω στην πλατεία. Εκεί βρίσκω τον Γρηγόρη, τον καλύτερο μου φίλο και παίζουμε μαζί.

Εδώ και μέρες όμως ο Γρηγόρης δεν κατεβαίνει στην πλατεία. Η μαμά του, του το απαγόρευσε. 
 

(Tα δυο παιδιά συνομιλούν στο σχολείο)

- Τον είδες τον άστεγο που έχει στήσει μια χάρτινη κούτα και κοιμάται στο παγκάκι της πλατείας; 
- Ναι, είναι ο κύριος Έκτορας.
- Τον ξέρεις;

- Μου μίλησε τις προάλλες που ήμουν μόνος στην πλατεία.

- Δεν φοβήθηκες; Είναι τρομακτικός, δεν είναι; Έχει μούσια, φοράει τρύπια ρούχα και μυρίζει. Μιλάει μόνος του και μάλλον ούτε ο ίδιος καταλαβαίνει τί λέει.  
- Έμένα μου συστήθηκε και με ρώτησε πώς με λένε. Μου είπε ότι είμαι πολύ συμπαθητικό παιδί.  
- Να μη του μιλάς, μπορεί να σε πειράξει. Εγώ δεν κατεβαίνω πια στην πλατεία. Θα παίζουμε στο σχολείο ή αν θες να έρχεσαι στο σπίτι μου. 

 

Ο Γρηγόρης παίζει μόνος στην πλατεία κάνοντας ποδήλατο. Οι φίλοι του δεν κατεβαίνουν πια. Μόνο κάτι περαστικοί δίνουν ζωή στην άλλοτε πολύβουη γειτονιά.

- Θέλω να φύγεις από την πλατεία μας. Κανείς πια δεν έρχεται να παίξει εδώ εξαιτίας σου. Να φύγεις, να πας στο σπίτι σου! 
- Εδώ είναι το σπίτι μου μικρέ! Δίνε του και άσε με ήσυχο. Ουστ!

Τα Χριστούγεννα πλησιάζουν και η Αθήνα βάζει τα γιορτινά της. 

Η εφημερίδα γράφει τα εξής: 

 

Ο δήμαρχος της πόλης πρότεινε για φέτος κάθε πλατεία να έχει το δικό της χριστουγεννιάτικο δέντρο, φτιαγμένο και στολισμένο από τους κατοίκους της κάθε γειτονιάς. Θα γίνει διαγωνισμός και το ωραιότερο δέντρο θα κερδίσει. Το έπαθλο παραμένει έκπληξη.

Η γειτονιά του Έκτορα κινητοποιείται για να φτιάξει το δικό της χριστουγεννιάτικο δέντρο. Τέσσερις μέρες πριν τα Χριστούγεννα, ο κόσμος αψηφώντας το τσουχτερό κρύο είναι εκεί, στη μέση της πλατείας. Έχουν έρθει όλοι για να κρεμάσουν στο δέντρο τα πρωτότυπα και ξεχωριστά στολίδια τους. Ο κύριος Έκτορας είναι επίσης εκεί. Είναι αλλιώτικος σήμερα. Είναι χαμογελαστός, ξυρισμένος και όμορφα ντυμένος.

- Πάρε μικρέ, κρέμασε αυτή τη μπάλα για μένα στο δέντρο.

Η μπάλα του κύριου Έκτορα είναι και αυτή αλλιώτικη από τις άλλες. Είναι καταρχήν φτιαγμένη από χαρτόκουτο και απεικονίζει έναν μικρό ποδηλάτη.

- Ευχαριστώ, λέει ο Αρθούρος κρεμώντας τη μπάλα στο δέντρο.

Την επόμενη μέρα στην πλατεία στήνεται γιορτή. Όλοι είναι εκεί χαρούμενοι και περήφανοι για το χριστουγεννιάτικο δέντρο, το οποίο δεσπόζει στη μέση της πλατείας. Θα έρθει και ο δήμαρχος να το δει.

-Δεν είναι όμορφη η πλατεία μας; Έφυγε και ο βρωμιάρης, λέει ο περιπτεράς. 

Ο Αρθούρος ρίχνει μια γρήγορη ματιά γύρω του για να επιβεβαιώσει ότι όντως η χάρτινη κούτα και τα υπάρχοντα του κύριου Έκτορα δεν βρίσκονται πια στη συνηθισμένη θέση τους στη πλατεία. Ούτε βέβαια και ο κύριος Έκτορας είναι εκεί. 

- Τι έγινε, που είναι;  αναρωτήθηκε ο μικρός Αρθούρος. 
   
Κανείς δεν είχε να του πει κάτι. Ή μάλλον κανείς δεν νοιαζόταν να πει κάτι. Άλλωστε ήταν η μέρα γιορτινή και εύθυμη. 

Η ημέρα των Χριστουγέννων έφτασε, 25 Δεκεμβρίου.

Ο Αρθούρος κατέβηκε στη πλατεία για να κάνει ποδήλατο. Ο Γρηγόρης σήμερα ήταν εκεί όπως και πλήθος κόσμου. Θα γινόταν η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων για το διαγωνισμό του ωραιότερου χριστουγεννιάτικου δέντρου της Αθήνας! 

Ο Αρθούρος πλησιάζει το δέντρο, ξεκρεμά τον χάρτινο ποδηλάτη και τον αφήνει στο σημείο όπου άλλοτε ο κύριος Έκτορας όριζε ως σπίτι του. Έπειτα σιγοψιθυρίζει:

- Χρόνια πολλά κύριε Έκτορα. Είναι Χριστούγεννα σήμερα και έχει μια υπέροχη μέρα στην Αθήνα!  

Αμέσως μετά και άθελα του στρέφει το βλέμα του ψηλά στον ουρανό. 

 

Άννα Αναγνωστοπούλου 

Monsieur Winnicott, avez-vous eu un doudou?

Ο Winnicott εισήγαγε τον όρο “μεταβατικό αντικείμενο” για να περιγράψει τη χρήση οποιουδήποτε αντικειμένου στο οποίο το παιδί προσκολλάται, αποχωρίζεται δύσκολα και το αναζητά σε περιπτώσεις άγχους ή μοναξιάς. Πρόκειται για απαλά αντικείμενα, όπως γούνινα αρκουδάκια, κουβερτούλες ή ακόμα και συμπεριφορές που το παιδί αναπτύσει για να ανταπεξέλθει σε κάποιο στρεσογόνο γεγονός, για παράδειγμα πιπίλισμα του δαχτύλου λίγο πριν κοιμηθεί. Η θεωρία του Winnicott έχει ψυχαναλυτική βάση και υποστηρίζει ότι στους πρώτους μήνες το βρέφος δεν διαφοροποιεί τον εαυτό σου από το περιβάλλον και τα αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένου και της μητέρας του. Η σχέση του με τον κόσμο είναι μια σχέση συγχώνευσης. Σταδιακά όμως και μέσα από τα αντικείμενα γύρω του αρχίζει να συνειδητοποιεί την εξωτερική πραγματικότητα και να ορίζει τον εσωτερικό του κόσμο από οτιδήποτε το περιβάλλει. Το μεταβατικό αντικείμενο βοηθάει το βρέφος σε αυτή την προοδευτική μετάβαση. Είναι εκείνο που γίνεται το πρώτο αντικείμενο “μη εγώ”, η γέφυρα, σ'ένα δυνητικό χώρο που παραχωρείται στο βρέφος για την εξέταση της πραγματικότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το παιδί διαλέγει μόνο του το αντικείμενο αυτό και δεν επιβάλλεται από το περιβάλλον του. Το παιδί μπορεί να το αγγίζει, να το τρίβει, να το πιπιλάει ή να το μυρίζει γεγονός που το κάνει να νιώθει ασφαλές στην απουσία της μητέρας του.

Τί συμβαίνει λοιπόν και στην Γαλλία όλα τα παιδιά έχουν από ένα μεταβατικό αντικείμενο; Πρόκειται άραγε για μια ψυχική διαδικασία καθολική και άκρως απαραίτητη για την υγιή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των μικρών γάλλων; Γιατί δεν συναντάς παρόμοιο φαινόμενο στα μικρά ελληνάκια; Είναι αλήθεια ότι στην Γαλλία δεν συναντάς εύκολα νήπιο που να μην έχει το περηβόητο doudou του. Πρόκειται στις περισσότερες περιπτώσεις για τρυφερά κουβερτάκια σε σχήμα ζώων, απαλά και όμορφα, υπογεγραμμένα από διάσημη εταιρεία παιχνιδιών.

Τα παιδιά το κουβαλάνε παντού, στο νηπιαγωγείο υπάρχει ειδική θέση για τα μεταβατικά αντικείμενα των νηπίων και φυσικά αν κάποιο χαθεί, η γειτονιά συσπειρώνεται για να βρεθεί το συντομότερο δυνατό ο μικρός ιδιοκτήτης του χαμένου αντικειμένου. 

Γιατί άραγε αυτές οι διαπολιτισμικές διαφορές; 

Θα μπορούσαμε να προσεγγίσουμε το θέμα με τις ακόλουθες υποθέσεις:

1. Τα μικρά γαλλάκια αποχωρίζονται από μικρά, ημερών κάποια από αυτά, τη μητρική φιγούρα καθώς η μητέρα επιθυμεί να επιστρέψει στην εργασία της. Ως εκ τούτου η μητέρα ενθαρρύνει το μεταβατικό αντικείμενο ως το μέσο που θα καλύψει συναισθηματικά την χωροχρονική απουσία της όταν το βρέφος μένει με την παιδοκόμο στο σπίτι ή στο βρεφονηπιαγωγείο. 

2. Οι γάλλοι ακόμα και όταν γίνουν γονείς δεν λησμονούν την αξία του προσωπικού χώρου και χρόνου. Επομένως το βρέφος ενθαρρύνεται να κοιμάται στο κρεβατάκι του και ως παιδί να παίζει και μόνο του. Το μεταβατικό αντικείμενο μπορεί να λειτουργήσει καθησυχαστικά σε όλες τις παραπάνω συμπεριφορές. 

Σύμφωνα με το άρθρο της Mylène Hubin-Gayte (Les bèbès) το φαινόμενο του μεταβατικού αντικειμένου συναντά πολιτισμικές διαφοροποιήσεις. Για παράδειγμα υπάρχουν μέρη όπου δεν το συναντάμε σχεδόν καθόλου (Ασία, Αφρική και Κεντρική Αμερική). Η συγγραφέας υποθέτει ότι πρόκειται για μια διαφορά που έγκειται στη διαθεσιμότητα του στήθους της μητέρας. Το στήθος της μητέρας είναι και αυτό ένα μεταβατικό αντικείμενο. Σε αυτές τις περιοχές το παιδί δεν έχει ταμπου να έρθει σε επαφή με το στήθος της μητέρας του ακόμα και αν δεν πρόκειται να το θηλάσει, κάτι που στις δυτικές κοινωνίες προφανώς δεν θα βλέπαμε με καλό μάτι. 

Τα ερωτήματα που τίθονται έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. 

Όπως και να 'χει, το μικρο γούνινο κουκλάκι που μας συντρόφευσε όταν ήμασταν παιδιά ή η μικρή κουβερτούλα, είχε κάτι πολύτιμο να μας προσφέρει : την συμβολική ασφάλεια μιας μητρικής αγκαλιάς.